KÜRESELLEŞTİRME TAVLAMASI
Çelikleri Ac1 sıcaklık çizgisi civarında uzun süre tuttuktan ve bu bölgede salınımlı olarak tavlandıktan sonra, yavaş soğutma (fırında soğutma) ile karbürlerin küresel şekle dönüştürülmesi işlemidir. Çeliklerin işlenmesini kolaylaştırmak ve sünekliğini artırmak amacıyla kullanılır.
Küreselleştirme tavı 3 yöntemde yapılabilir.
1. Çelik malzeme Ac1(723 ˚C) çizgisinin hemen altındaki bir sıcaklığa uzun süre (15-25 saat) tavlanır.
2. Çelik malzeme, düşük kritik sıcaklık çizgisinin (Ac1) hemen altında ve üstündeki sıcaklıklar arasında salınımlı olarak tavlanır.
3. Malzeme Ac1 kritik sıcaklık çizgisinin üzerindeki bir sıcaklıkta tavlandıktan sonra ya fırında çok yavaş soğutulur ya da Ac1 çizgisinin hemen altındaki bir sıcaklıkta uzunca bir süre tutulur. Yüksek sıcaklıktaki tavlama işlemi, çeliğin içerisindeki perlitik yapı ile sementit fazının parçalanarak dağılmasına neden olur. Küreselleştirme tavı sonucunda, ferritik bir matris ile bunun içerisinde dağılmış durumda bulunan küre biçimindeki karbürlerden oluşan bir iç yapı elde edilir. Küreselleştirme tavı sonunda çeliğin sertliği azalır, bu işlem sonucunda, ötektoid üstü çelikler işlenmeye elverişli hale gelir.
Kullanım Alanları
Küreselleştirme tavı daha çok yüksek karbonlu çeliklere uygulanır. Düşük karbonlu çelikler nadiren küreselleştirme tavına tabi tutulurlar. Çünkü bu tür çelikler küreselleştirme tavı sonunda çok yumuşarlar ve bu aşırı yumuşama talaşlı işlem sırasında bazı zorluklar doğurur. Orta karbonlu çelikler ise yeterli ölçüde süneklilik kazanmaları için plastik şekil verme işleminden önce, bazen küreselleştirme tavına tabi tutulurlar. Küreselleştirme tavı sırasında tavlama süresinin iyi ayarlanması gerekir. Eğer çelik, gereğinden daha uzun süre tavlanırsa sementit parçacıkları birleşerek uzama gösterirler ve bu durum çeliğin işlenme kabiliyetini olumsuz etkiler.